اهمیت ویراستاری
هدف از ویراستاری متن، رفع خطاها و رسا کردن متن است و این حرفه میان‌رشته‌ای رفع خطاهای نگارشی، فنی، زبانی و دستوری را مطابق آیین نگارش، دنبال می‌نماید.
ناشرین، سردبیران، روزنامه‌نگاران، نویسندگان متون ادبی، شعر، رمان، کتاب‌های علمی و آموزشی از زمره مشتاقان ویراستاری دقیق هستند. «دستور خط فارسی» و «فرهنگ املایی خط فارسی» که انتشار و به‌روزرسانی آن توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی صورت می‌پذیرد به عنوان دو منبع معیار برای انجام کار ویراستاری، می‌باشند.
ویراستاری نوعی هنر نویسندگی است که ویراستار بواسطه مهارت نگارشی و تسلط بر دستور زبان، مطابق آیین نگارش به افزودن، حذف و تصحیح خطاهای موجود در متن اقدام می‌نماید و به آن نظم می‌بخشد.
مفاهیم کاربردی در ویراستاری
- ویراستار زبانی و ساختاری (ادبی): رعایت دستور زبان و قواعد آن. (مانند جایگاه اجزای کلمه در جملات)
- ویراستار محتوایی و علمی (تخصصی): ویراستاری خبره و آگاه نسبت به موضوع تخصصی موجود در متن.
- ویراستار فنی (صوری): یعنی رسیدگی به ظاهر نوشته‌ها و نه خوانش آن. (مانند انتخاب فونت مناسب)
- ویراستار ترجمه: ویراستار مسلط به زبان مبدا و مقصد که به اصول ویرایش در سطوح مختلف واقف است.
- میزان دور شدن از متن اصلی: هنگام ویراستاری، این مسئله چالش برانگیز، بایستی با صاحب اثر هماهنگی شود.
ابزار ویراستاری
در حال حاضر ویراستاری به دو روش؛ روش سنتی (انجام ویراستاری روی نسخه مکتوب و سپس اعمال تصحیحات در رایانه) و روش مدرن (انجام بلادرنگ ویرایش توسط ویراستار بر روی رایانه) صورت می‌پذیرد.
امروزه افزونه‌هایی همچون ویراستیار و دستیار هوشمند نگارش فارسی پاکنویس، با قابلیت‌های متنوع و منطبق با آیین نگارشی، بصورت ماشینی در تسریع کار ویراستاری بسیار کارآمد هستند.
نحوه دریافت خدمات ویراستاری
هر نویسنده‌ای بایستی ویرایشگر نوشته خود باشد، اما بطور معمول ناشرین برای اطمینان از رعایت آیین نگارشی، ویراستاری مستقل و نمونه خوانی را در دستور کار دارند تا اثر را قابل‌انتشار نمایند. میزان رعایت نکات در برآورد هزینه ویراستاری موثر است، لیکن ویراستاری حرفه‌ای که مطابقت کامل با نظر مشتری را داشته باشد، هزینه های بیشتری را به همراه دارد.